Gran Sabana

O powstaniu gór, rzek i roślin

Gran Sabana (16)Działo się w to czasach kiedy Kushi wrócił na Ziemię i przemienił się w człowieka. Usiadł na ziemi i w medytacji złożył swą głowę w otwarte dłonie, co czynią wszyscy czarownicy do dziś podczas rozmyślań.  Podczas nocy wyciągnął drzazgę spod swojego paznokcia i zasadził ją w ziemi. Nad ranem gdy się zbudził z świętego drzewa urosło przed czarownikiem ogromne pra-drzewo zwane Dodoima. Z tego drzewa wzięły początek wszystkie inne rośliny i owoce a część pnia Dodoimy znajduje się na Gran Sabanie w południowej Wenezueli znana pod nazwą Roraima..

Gran Sabana (12)Chociaż na pra-drzewie rosło wiele pożywnych i dojrzałych owoców długa droga dzieliła wioski ludzkie od miejsca w którym powstało. Żeby nie pokonywać wielokrotnie tej samej drogi jedna z kobiet zwana Edenawad poprosiła Kushi aby podarował jej jedną gałązkę z owocami. Podczas drogi powrotnej przysiadła na skraju drogi aby odpocząć i położyła otrzymaną gałąź owocową na ziemi. Miejsce to nazywało się Ayanti i wyrósł a na nim później korzeń  yuci. Pozostałością korzeni tej rośliny jest Ayatepuy – góra której szczyty zawsze osnute są w chmurach..

Edenawad kontynuując swą wędrówkę doszła do miejsca gdzie ziemia była bogata w minerały i wyjątkowo żyzna. Została tam na noc. A w czasie jednego obrotu Ziemi dookoła swej osi wyrosło tam nawyższe ze wszystkich drzew – el Marahuaca. Jego galęzie rosły we wszystkie strony, były tak wielkie że przykryły całą ziemię. A z każdej z nich wyrastały inne owoce i różnorodne pożywienie. Ludzie widząc jego bogactwo i bujność rozradowali się wieilce. Radość ta nie była jednak długa. Drzewo wciąż rosło aż do momentu gdy owoce były zbyt wysoko by ktokolwiek mógł po nie sięgnąć. Owoce po pewnym czasie zaczęły dojrzewać i spadać na ziemie.. Były tak duże że spadając niszczyły wszystko co pod nimi się znajdowało, krzywdząc wielu ludzi przy tym. Widząc to Semenia, który był posłańcem Wanadi stwórcy ludzi yekuanas postanowił wspomóc cierpiące plemiona. Semenia przemienił się w ptaka – dzięcioła czerwonogłowego, sfrunął do podstawy pnia wielkiego drzewa Marahuaca i uderzył swym potężnym dziobem wywołując taki hałas i wstrząs, że strącił wywołanym drganiem wszystkie jego owoce. Gałęzie które również pospadały zrodziły wielkie górotwory: Duida, Huachamacari, Sipapo i wszystkie pozostałe szczyty górskie które dziś oglądamy. Drzewo Marahuaca również nie wytrzymało uderzenia i upadło. Zakorzenione było ono jednak w sklepieniu niebieskim i upadając stworzyło ogromną szczelinę w nieboskłonie, przez którą przedarły się olbrzymie strumienie wody zalewając wszystko po drodze. W ten sposób narodziły się rzeki: Orinoco, Caroni, Carrao, Ventuari, Erebato i wszystkie pozostałe..

Mitologia Indian Pemon jest bardzo bogata. Opisuje świat, jego powstanie, niezrozumiałe zjawiska. Człowiek jest w nich częścią całości. Ani lepszy ani gorszy. Przyroda to nie tylko nasz dom ale także korzenie z których wszystko powstało i dzięki czemu wszystko istnieje.

 

Canaima (7)Park Narodowy Canaima – Został utworzony w 1962 r. i obejmuje większość krainy znanej jako La Gran Sabana (Wielka Sawanna). Jego nazwa od wioski – Canaima, położonej północno-zachodniej części parku. Canaima w jezyku Indian Pemon oznacza również śmierć i chorobę. Park Narodowy jest jednak domem dla wielkiej różnorodności życia. Stanowi dom dla 145 gatunkow ssakow co stanowi 41% ssakow zyjacych w Wenezueli, 495 gatunkow ptakow,w tym wiele endemcznych. Na szczytach tepui rosną endemiczne gatunki roslin, z ktorych czesc nie zmienila sie od milionow lat. (np. endemiczne rosliny owadożerne, dziko rosnace orchidee, miniaturowa czarna zabka, tarantule, ogromne mrówkojady, wyjce, tukany, przerozne gatunki papug i kolibrow).

AponwaoPark podzielony jest na dwa sektory – od strony zachodniej tepuy Auyan (Diabelska Gora w tlumaczeniu Pemon), od strony północno zachodniej  wioska w lagunie Canaimy. Powierzchnia parku to 3 mln ha.  Tutaj bierze swój początek rzeka Caroni. Ze względów specyficznego ukształtowania geologicznego występują tu liczne wodospady: Salto Angel 979 m wysokości, Salto Kukenan 610 m wys, Salto Aponwao 115 m wys i Kama Meru 50 m wys. Wyjątkowym miejscem jest wodospad Quebrada de Jaspe w płytkim korycie rzeki na jaspisowym podłożu. Oprócz wodospadów krajobraz parku to: bezkresne sawanny, lasy, tepuyes, Góra Roraima (na którą można wejść), rzeki.. Woda w Canaimie ma kolor czerwony ze względu na zawartosc taniny  (rodzaj garbnika pochodzącego z gnijących części roślin. Stąd w tutejszych rzekach występuje niewiele gatunków ryb). Lasy powstały tu na masywie granitowym,  korzenie drzew są więc w połowie pod ziemią a w połowie nad ziemią. Tworzy to gmatwaninę roślinności, przegród miejscami nie do przebycia i spenetrowania.

Gran Sabana (2)Na terenie parku jest kilka miejscowości, m.in. Santa Elena de Uairen – jest to lokalny punkt zaopatrzeniowy i baza noclegowa. Niedaleko stąd leżą „diamentowe miasta” El Pauji i Icabar. Po parku najlepiej poruszać się samochodem. Do osady Canaima można się dostać samolotem. PN Canaima znajduje się na Liście Światowego Dziedzictwa UNESCO.

Panorama widokowa ze wzgórz Gran Sabany przypomina zaginiony świat i opowieści o dinozaurach. Łatwo je sobie tutaj wyobrazić. Dookoła panuje bezkresna przestrzeń wzgórz porośniętych lasem deszczowym, które w oddali wyglądają jak gąbki we wszystkich odcieniach zieleni i żółci. W dolinach gaje palm moriche rosnące w płytkiej wodzie a w oddali wyrastające tepuy udekorowane białymi chmurami.  Krajobraz tego regionu Wenezueli był inspiracją dla twórców animacji „Odlot”. Arthur Conan Dyle inspirował się tym miejscem pisząc Zaginiony Świat.

Lot (5b)Tepui (w jęz. indian) – mesas, mesetas, cuestas ( góry stołowe) – pionowo wznoszące się ściany.. mają 2 mld lat, ponad 100 płaskowyrzy, zbadano nawet nie połowę. Rozdzielone głębokimi kanionami. Z ich płaskich szczytów spada cały ciąg wodospadów. Dnem kanionów płyną rzeki. W odległej przeszłości geologicznej była tu ogromna mesa – wysoko położona skalna płyta. Jej obszar zajmował obszar około 1 200 000 km kw. Z upływem epok uległa rozczłonkowaniu i erozji. Wystające skały i ostańce zachowały swoją wysokość dzięki odporności na działania atmosferyczne i erozję. Zbudowane są z piaskowca kwarcowego. Złudzeniem jest obraz że ich powierzchnie są zupełnie płaskie i łatwe do eksploracji. Poorane szczelinami, głębokimi rozpadlinami, skalistymi iglicami, zwałami skał, uskokami. Istnieją tepui o płaskowyżach gdzie na szczycie są ogromne leje wodne w kształcie kraterów o głębokości 350 m i średnicy 500m. Na Gran Sabanie jest ich ok. 115 płaskowyży

Gran Sabana (22)Słowo Tepui wywodzi się najprawdopodobniej od słowa tapui które czyta się tipu co znaczy dom. Gdy przybyli na tereny pierwsi misjonarze i pytali Indian jak się nazywają się te góry. Oni odpowiadali: Canaima Tipu lub Kaikuse Tipu. Powtarzające się słowo tipu misjonarze uznali że musi oznaczać góra. Jednak w rzeczywistości oznacza dom bo Indianie Pemon wierzą że są to domy duchów (Canaima Tipu – dom złego, Kaikuse Tipu – dom jaguara. Jaguar jest zwierzęciem które towarzyszy w wędrówce duszy po śmierci do krainy zmarłych). Pomysł misjonarzy się przyjął jednak i zaczęto na mapach oznaczać te miejsca jako tepui.

Krajobraz prekambryjskich widoków zainspirował Arthura Doyla do napisania Zaginionych Opowieści (opisywał że żyją tam dinozaury)). Żyją tu endemiczne wprawdzie żaby wielkości kciuka – ropucha z rodzaju oreoflynella (jej krewni żyją w Afryce Zachodniej.. co potwierdza teorie że te kontynenty były 100 mln lat połączone). Jest czarna więc ma idealny kamuflaż, szybko się nagrzewa co przy takiej ilości słońca ma też znaczenie przy regulacji temperatury. A na tej wysokości nie zawsze jest ciepło.. Na gołych skałach nawet roślinom trudno żyć więc przystosowały się odżywiając się owadami (rosiczka, heliafora).

Każdy z płaskowyży ma w języku pemon swoją nazwę: Ilu, Tramen, Guadaka, Yuruany (dżuruani), Kukenam (ma większą pow), Roraima

 

 

 


with no comments yet.