Indianie Pemon

DSCN1967Cały teren Gran Sabany, P.N. Canaima należy do Indian Pemon. Tylko oni tutaj mieszkają i mają do tego pozwolenie. Dzielą się na 3 główne grupy: Arekuna (na północy od ośrodka Kamoiran do Salto Kama), Kamarakotos – w centralnej części równin, Taurepan – południowa część Gran Sabany.

Pływają łodziami, które nazywają się curiara. Robi się je z drzewa Laurel (Kalina Wawrzynowata). Prace trwają ok. 3-4 msc. Po kilka godzin dziennie pracy. Małą curiarę robi się w 2 tygodnie (ale tylko pod wiosła).

Ściany domów buduje się tradycyjnie z materiału uzyskanego z zmieszania gliny (barro) i trawy (paja, monte). Sufit wykonuje się z palm temiche. Obecnie spotkamy równie często do konstrukcji domów blachę falistą.

DSCN1358Pemoni co znaczy w tłumaczeniu ludzie uważają się za część całości. Księżyc, woda, ziemia, deszcz, my jesteśmy częścią wszystkiego. Żyją w zgodzie z Przyrodą. Wierzą w dwa główne bóstwa Canaimę i Macunaimę. Canaima jest odpowiedzialny za nieszczęścia, choroby, śmierć. Macunaima to dobry bóg, który się nami opiekują. Duchy lasu mogą pomagać jednemu z bóstw. Np. Ugryzienie węża lub rozbicie łodzi może być wytłumaczone przez działanie nieprzychylnego ducha na polecenie Canaimy.

Pemoni to społeczności matriarchalne co oznacza, że kobiety są tu bardzo szanowane. Dziecko które urodziło się z kobiety Pemon i Criollo (potomkowie Hiszpanów)  to Indianin Pemon ale dziecko którego ojcem jest mężczyzna Pemon i kobieta Criollo nie jest już do końca Indianinem Pemon..
DSCN0361Para Indian Pemon najchętniej pragnie mieć za dziecko nie chłopca ale dziewczynkę! Dziewczynka przyciągnie męża z którym zamieszka na terenie wioski i założy rodzinę. Będą to dodatkowe ręce do pracy w osadzie. Natomiast chłopczyk jak dorośnie to odejdzie z wioski zostawiając rodziców i pozbawiając ich opieki na lata starości..

 

 

Pożywienie

DSCN0622Mrówki bachaco (kaiwa w jęz. Pemon) są ich przysmakiem. Są to królowe. Trudno je znaleźć gdyż wyjadają je ptaki wensecos. Jedynie w maju i czerwcu po intensywnych deszczach wychodzą na powierzchnie spod ziemi ażeby nie zostać zalane falami deszczu. Zjada się ich odwłoki lub po wysuszeniu w całości. Zawierają dużo protein i nie zawierają tłuszczy. Robi się także z nich sos, pikantny afrodyzjak. Sos nazywa się kumache (składa się z  mrówek, wyciągu z korzenia manioku, czosnku i papryczki). Na butelce producenta jest często napisane że stosowanie go może prowadzić do powiększenia rodziny..

DSCN0376Polują na tapiry, oceloty, mrówkojady.  Łowią ryby od małych przypominających sardynki po duże. Patyk ze sznurkiem, haczyk i jest wędka. Tradycyjnie łowiło się met. Bariasco. Bariasco jest to rodzaj rośliny którą się rozgniata i wyciska trujące soki. Pędy wrzuca się do wody, ryby wypływają otumanione na powierzchnie i łatwo je schwytać. Każda rodzina uprawia kukurydzę, jukę, pomidory, cebulę i inne warzywa.

Spacerując przez równinę z Indianką dowiedzieliśmy się też że trawy które rosną wokół nas (pereiwrar) nazywają  sałatą Gran Sabany.. Nie są one jednak jadalne w całości a jedynie ich białe końcówki liści które rosną blisko przy ziemi.  W napotkanym natomiast mrowisku mogliśmy uzupełnić zapas protein. Okazało się że wystarczy zrobić niewielką dziurę w kopcu, położyć dłoń i same przychodzą na posiłek. Mrówki jada się żywe. Smakują jak zioła.. prowansalskie.. Rozgniecione na dłoni działają znów jako anty-repelent na komary..

Legendy:

DSCN2001Było dwóch braci Deko i Churun. W czasie polowania głęboko w lesie Churun został ranny, stracił dużo krwi i stracił przytomność. Deko nie wiedział co zrobić, wziął więc na ramiona brata i zaniósł krwawiącego i umierającego do wioski. Położył go pod drzewem i pomyślał że Churun stracił zbyt dużo krwi aby przeżyć. Zerwał więc jeden z liści tego drzewa i wyruszył w powrotną drogę aby zebrać ze szlaku upuszczoną krew brata. Udało mu się to i jego brat wyzdrowiał. Od tego dnia ów drzewo obrasta liśćmi w dwóch kolorach czerwonym i zielonym.

Słowniczek Pemon:

Indianie Pemon mają swój własny język. Niektórych słów w jęz. Pemon nie ma. np. drzwi. Dlatego ze ich domy tradycyjnie nie miały drzwi. Zapożyczyli więc to słowo z języka hiszpańskiego „puerta”. Przedrostek ton oznacza liczbę mnogą więc jedna osoba to pemon wiele osób to pemonton. Słówka, które warto pozanć przed wyjazdem na Gran Sabanę!

  • Wakupero – Hola
  • WakupeAupokasanai – Buenos Dias
  • Airo – Do widzenia
  • Wakupeman – dziękuję
  • Ana a dese – Jak się nazywasz?,  Llese Mo – nazywam się
  • Amorłi – i ty?
  • Petoi – przyjaciel
  • Tuna – rzeka
  • Meru – wodospad, Kaikuse – jaguar

Liczby: 1- taugin, 2- sagene, 3- seuragune. Pona – plus. Pemoni nie posiadają wyższych numerów od 3. Cztery to Seuragune pona taugin, Pięć – Seuragune pona sagene, Sześć – seuragune pona seuragune. Każda większa liczba to wszystko. Przynieś 5 lub 6 korzeni juki lub przynieś wszystkie. Żyjąc w małych grupach, rodzinach taka numeracja była wystarczająca.

 


with no comments yet.